CBM چیست؟
CBM چیست؟
مقدمه:
فعاليتهاي نگهداري و تعميرات انواع تجهيزات موجود در هر واحد توليدي و خدماتي مي‌بايست در چهارچوب يك نظام كامل، جامع و مناسب كه به صورت نرم‌افزار و يا مدون توسط كارشناسان و صاحب‌نظران طراحي سيستم و سيستم‌دهي تهيه شده است، به مرحله اجرا درآيد تا ضمن اعمال كنترل بر تأمين منابع مورد نياز از منافع و مزاياي مستقيم و غيرمستقيم كه از پياده‌سازي آن سيستم عايد مي‌شود، صاحبان صنايع و مالكين تجهيزات بهره‌مند شوند. سيستم نگهداري و تعميرات پيشگيرانه (PM/ Preventive Maintenance. sys) و سيستم تعميرات پيش‌بيني (PDM/ Predictive Maint. sys) از رايج‌ترين انواع سيستمهاي نگهداري و تعميرات مي‌باشند كه پس از طراحي معمولاً براساس نظر و تصميم كارشناسان و متوليان امور نگهداري و تعميرات، با توجه به توان فني و مهندسي و منابع موجود، نوع سرويس و اهميت دستگاه و برنامه‌هاي كلان مديريت، انتخاب و پياده‌سازي مي‌شود
ضمن اينكه سيستم پيشرفته (CBM/ Condition Based Maintenance. sys) عملاً شكلي تلفيقي و بهينه‌سازي شده از سيستمهاي اخيرالذكر مي‌باشد كه در مجموع جنبه‌هاي اقتصادي امور نگهداري و تعميرات (به صورت كنترل و دقيق مؤلفه‌هاي هزينه‌ساز مرتبط با اقتصاد تعميرات) و نهايتاً تعديل قيمت تمام شده محصول را در قالبي آگاهانه مورد توجه قرار مي‌دهد. مفاهيم CBM و PDM نسبت به همديگر نزديك هستند ولي توجه داشته باشيم كه در CBM به صرف انجام آزمايشات ابزاري (Instrumental Testing) و به اجرا در آوردن فعاليتهاي بازرسي فني (Technical Inspection) و كسب اطلاع از وضعيت موجود قابليت و كارايي قطعات و تجهيزات كه در اثر پياده‌سازي PDM معين مي‌گردد، بلافاصله راجع به توقف و يا ادامه كار، تجهيز دستگاه مورد تصميم‌گيري نمي‌شود بلكه به طور واقع‌بينانامه با توجه به همه جوانب و عوامل و تحليل فاكتورهاي مهم ديگر و جمع‌بندي اطلاعات به دست آمده تصميم‌گيري نهايي صورت مي‌گيرد.
- پيش نيازهاي پياده‌سازي CBM
در جهت پياده‌سازي كامل سيستم CBM و حفظ آن سيستم به صورت پويا و رسيدن به اهداف موردنظر ضرورت دارد بدون در نظر گرفتن اولويت‌بندي خاص، مجموعه موارد زير در سيستم مديريت نگهداري و تعميرات ذيربط تأمين، برقرار و مورد استفاده قرار گيرد:
- وجود كارشناسان آموزش ديده و متخصص براي ارائه خدمات بازرسي فني مورد نظر.
- دسترسي به انواع خدمات فني و ابزارهاي مخصوص اجراي آزمايشات و برنامه‌هاي بازرسي فني مورد نظر.
- پياده‌سازي برنامه‌هاي بازرسي فني مدون براي بازرسي‌هاي ادواري، اساسي و موردي دستگاهها با همكاري مجري نگهداري.
- تدوين نظام نامه‌هاي بازرسي فني.
- تنظيم گردش كارهاي مناسب و مصوب براي تبادل اطلاعات بين بخشهاي مختلف و نحوه پياده‌سازي خدمات بازرسي فني.
- فعال بودن كميته فني در واحد كارخانه.
- حصول اطمينان از مهارت فني و تخصص‌هاي شغلي اپراتورها و بهره‌برداران به منظور حذف مسائل ناشي از بهره‌برداري ناصحيح (Misoperation) دستگاهها.
- بكار بردن روشها و فنون آماري براي تجزيه و تحليل اطلاعات به دست آمده و تهيه گزارشات مستند براي تصميم‌گيري مديريت.
- تشكيل سيستمهاي بايگاني (ترجيحاً به صورت مكانيزه) براي نگهداري و ضبط اسناد و گزارشات بازرسي فني براي تهيه اطلاعات و مشخصات اوليه (First Record) قطعات يدكي مصرفي.
- تدارك برنامه آموزشي تخصصي براي كادرسازماني براي بازرسي فني، مجري نگهداري و تعميرات و مجري راهبري دستگاهها و خط توليد.
- بازنگري دوره‌اي عملكرد و سيستم و انجام اصلاحات لازم.
- فاكتورها و عوامل مؤثر در پياده‌سازي سيستم CBM
در راستاي پياده‌سازي CBM و برحسب نوع و پيچيدگي تجهيز دستگاه مورد نظر، طيف وسيعي از عوامل پشتيباني كننده مطرح است كه در نظر گرفتن تأثيرات و اطلاعات آنها بسيار مهم است و عمده‌ترين آنها به شرح زير مي‌باشد:
- گزارشات جامع مربوط به روند تغيير اطلاعات حاصل از بازرسي‌هاي فني انجام شده به صورت موردي، ادواري، مداوم On line مربوط به وضعيت بهره‌وري، عملكرد مقادير علائم حياتي (Vital Sign) تجهيزات و دستگاهها و همچنين اقدامات اصلاحي به عمل آمده توسط مجري.
- ارزيابي حاصل از مطالعه روند تغييرات اطلاعات و علائم حياتي در يك دوره زماني معين.
- توجه به اطلاعات مربوط به شرايط بهره‌برداري تجهيز دستگاه كه ممكن است با استفاده از دستگاهها و سيستمهاي كمكي ثبت وضعيت دستگاه (CM/ Condition Monitoring).
- دسترسي به كليه اقلام منابع و خدمات مورد نياز براي انجام برنامه تعميرات موردنظر.
- كنترل اقدامات برنامه‌ريزي كالا مربوط به تأمين قطعات يدكي، اقلام عمومي و مواد مصرفي كه به عنوان قسمتي از منابع مورد نياز برنامه تعميرات شناخته مي‌شوند.
- امكان استفاده از تجهيز دستگاه جايگزين (رزرو و يا آماده بكار)
- شدت اضطراري بودن وضعيت موجود خط توليد بهره‌برداري از دستگاه.
- محاسبه ميزان ريسك در اثر ادامه كار دستگاه معيوب تا رسيدن به شكست و توقف.
- تبادل اطلاعات و هماهنگي مديريت نگهداري و تعميرات با مديريت بهره‌برداري از بابت تصميمات اتخاذ شده براي حداكثر استفاده از عمر باقيمانده قطعات و دستگاه با توجه به شرايط موجود.
- بررسي و مطالعه ساير اقدامات براي تقليل ميزان بار و ساعت كار دستگاه و يا بكار بردن دستگاه براي ديگر سرويسهاي مناسب‌تر و شناسايي ساير گزينه‌ها براي جلوگيري از بروز توقف احتمالي در جريان توليد و خدمات.
- اهداف سيستم CBM
هدف غايي CBM صرفه‌جويي بهينه و آگاهانه در كنترل هزينه‌هاي عملياتي نگهداري و تعميرات واحد ذيربط و كسب اطمينان از شرايط امن بدون اشكال (Safe & Trouble Free) براي ادامه كار تجهيزات و دستگاههاي موجود در واحد است. با پياده‌سازي سيستم CBM ، منافع زير به عنوان حداقل عايد واحد مي‌گردد:
- از انجام تعميرات و سرويسهاي غيرضروري و ناخواسته جلوگيري مي‌شود.
- از عمر باقيمانده قطعات يدكي مربوط به هر تجهيز فرعي (Component/ Sub Equipment) كه بنابه متقضيات و اجراي برنامه‌هاي PM و PDM اجباراً مي‌بايست تعويض گردند، حداكثر استفاده بعمل آيد.
- بطور آگاهانه در مصرف هزينه‌هاي مربوط به منافع مورد نياز براي اجراي برنامه نگهداري و تعميرات مورد نظر (از جمله در مدت زمان اختصاص داده شده براي اجراي برنامه سرويس و تعميرات) تا حد امكان صرفه‌جويي به عمل خواهد آمد.
- جمع‌آوري و دست‌يابي به اطلاعات آماري در مورد تخمين عمر مفيد قطعات يدكي، پيش‌بيني خرابي و توقف دستگاه به صورت بي‌خطر Fail Safe به منظور كنترل هزينه‌ها و ميزان سرمايه‌گذاري در امر تهيه و ذخيره قطعات يدكي مصرفي واحد امكان‌پذير مي‌شود.
- تنظيم فعاليت‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي تداركاتي و بازرگاني بنگاه در ارتباط با خدمات پشتيباني و تهيه ساخت قطعات يدكي مورد نياز از نظر هماهنگي و همگامي با برنامه‌هاي نگهداري و تعميرات به مرحله اجرا در آيد.
- انعكاس نتايج حاصل از تجزيه و تحليل اطلاعات مربوط به قابليت سيستم نگهداري و تعميرات جاري و ارزيابي عملكرد و توانايي مجريان نگهداري و تعميرات و رهبري خط توليد، براي بهبود روشها به مديريت بنگاه امكان‌پذير مي‌شود.
- جمع‌آوري اطلاعات و دادن بازخور اطلاعاتي (فني و علمي) به بخشهاي مهندسي كارگاهي، مهندسي تعميرات طراحي مهندسي مربوط به ساخت و توليد قطعات يدكي (Spare parts/ Wear Paris) و انتقال اطلاعات مستند به سازندگان جهت بازنگري و اصلاح طرحهاي موجود ميسر مي‌شود.
- سيستم نگهداري و تعميرات قادر خواهد بود خدمات خود را به صورت مطمئن اقتصادي و تخصصي و با داشتن جايگاهي ويژه در سازمان بنگاه ارائه نمايد
